In de Alpen zie je op bijna elke berg een kruis staan. Waarom is dat?
Waarom staan er kruisen bovenop bergen? In de Alpen zie je op bijna elke berg een kruis staan. Waarom is dat?
Ten eerste geeft het kruis aan waar de top van de berg is, voor het geval je het zou missen. Daarnaast heeft een Gipfelkreuz verschillende functies; in de 13e eeuw waren ze vooral bedoeld voor het aangeven van grenzen. Ook heeft zo'n kruis een religieuze betekenis, ze staan niet voor niets op de bergtoppen in katholieke landen of berggebieden. Tegenwoordig heeft een kruis op een bergtop ook wat modernere functies; het is een bliksemafleider, is voorzien van weerkundig meetapparatuur of bevat het een gastenboek van het lokale toeristenbureau.
Markeren van de bergtop
Overal ter wereld worden de toppen van bergen gemarkeerd met vlaggen, stupa's, stapels stenen of kruisen. Kruisen staan vaak op de bergtoppen van Katholieke landen of berggebieden, zoals de alpenlanden Oostenrijk, Zwisterland en Italië en in de bergen van de Verenigde Staten en Polen. Gipfelkreuzen zijn vaak van hout of metaal. Bergbeklimmers en wandelaars maken graag selfies met het kruis als bewijs dat ze de bergtop hebben bereikt.
Geschiedenis van het Gipfelkreuz
In de Alpen werden kruisen de bergen opgesleept sinds de 13e eeuw, voornamelijk als grensbepaling. Het is pas in de 19e eeuw dat bijna alle bergtoppen boven de boomgrens werden voorzien van een eenvoudig, houten kruis. Dit komt onder andere doordat bergwandelen en bergbeklimmen in trek kwam als vrijetijdsbesteding. Het als eerste plaatsen van een kruis was een hele prestatie. Natuurlijk zaten hier ook religieuze motieven achter. Een kruis is natuurlijk overduidelijk een Christelijk symbool. De opvatting van de kerk was dat je je het dichtste bij de hemel voelde op een bergtop. Na de Eerste en de Tweede Wereldoorlog werden veel nieuwe bergkruisen geplaatst. Deze vaak ingewikkelde en dure operaties werden opgezet door lokale gemeenschappen ter nagedachtenis aan gestorven soldaten, of ter viering van het veilig thuiskomen van lokale mannen. Tegenwoordig hebben ze voor sommige mensen nog steeds een religieuze betekenis. Voor anderen geven ze simpelweg de top van een berg aan. Ook wordt een Gipfelkreuz niet meer in opdracht van de kerk geplaatst, maar door een lokaal toeristenbureau, een alpinistenclub of de bergredding. Ze worden niet meer naar boven gedragen, maar worden vaak met een helikopter op de bergtop geplaatst.
Onder vuur
Niet iedereen is het blijkbaar eens met de aanwezigheid van Gipfelkreuzen. Sommige houten kruisen zijn vernietigd. Een aantal groeperingen is van mening dat een overduidelijk christelijk symbool geen plaats heeft in onze multiculturele samenleving. Daarom worden er ook andere symbolen gebruikt, zoals piramides of obelisken.
